9 ลำดับขั้นตอนการแต่งงานแบบไทย
เครดิตรูปภาพจาก Mutae Studio
การแต่งงานตามแบบประเพณีไทย เป็นงานพิธีที่เป็นมงคลสืบทอดกันมาอย่างยาวนาน อาจจะมีแตกต่างกันบ้างตามแต่ละท้องถิ่น เป็นประเพณีที่ถือปฏิบัติต่อกันมาจนทุกวันนี้ ในยุคปัจจุบันพิธีการแต่งงาน ได้ถูกปรับเปลี่ยนขั้นตอนบางอย่าง เพื่อให้เหมาะสมกับสภาพเศรษฐกิจและสังคมในปัจจุบัน สิ่งที่สิ้นเปลืองก็ตัดออกไป แต่ยังคงรักษาพิธีการแต่งงานตามธรรมเนียมไทยสืบต่อกันมายาวนาน วันนี้เรามีคัมภีร์ประเพณีการแต่งงานแบบไทย 9 ขั้นตอนลำดับพิธีแต่งงานแบบไทย พร้อมเกร็ดความรู้เล็กๆ น้อยๆ มาฝากกันค่ะ จะมีขั้นตอนอะไรบ้างนั้น เราไปเริ่มกันเลยค่ะ
1. พิธีสงฆ์
เครดิตรูปภาพ Bigontheway Photographer
พิธีกรรมทางศาสนาเป็นพิธีที่ถูกผูกรวมกับพิธีมงคลของชาวไทยมาอย่างช้านาน ในตอนเช้าจะมีพระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ คู่บ่าวสาวตักบาตรเลี้ยงพระ นิยมนิมนต์พระจำนวน 9 รูป เป็นเสมือนการทำบุญร่วมชาติ ตักบาตรร่วมขัน คู่บ่าวสาวขณะตักบาตรใครจะเป็นคนตักทัพพีอยู่ด้านหน้าเชื่อว่าจะเป็นผู้นำครอบครัว แต่นั้นก็เพียงความเชื่อเล็กๆ เท่านั้น
2. แห่ขันหมาก
เครดิตรูปภาพจาก NOPPADOL PHOTOGRAPHY
ในปัจจุบันนิยมจัดพิธีหมั้นและพิธีแต่งในวันเดียว ดังนั้น จึงมีการรวบรัดเอา ขันหมากหมั้น และ ขันหมากแต่ง เข้าไว้ด้วยกัน โดยจะที่มีทั้ง ขันหมากเอก และ ขันหมากโท และเมื่อตั้งขบวนขันหมากเป็นที่เรียบร้อยแล้ว ส่วนใหญ่จะมีขบวนกลองยาวนำหน้าเพื่อสร้างความครึกครื้น ตามด้วยขบวนขันหมากเอก-ขันหมากโท โดยขั้นตอนนี้ต้องให้เจ้าสาวเตรียมตัวรอขันหมากบนบ้าน ส่วนเจ้าบ่าวก็จะไปบริเวณที่จัดขบวนขันหมากเตรียมตัวรอฤกษ์เคลื่อนขบวนมาบ้านเจ้าสาว เมื่อเริ่มเคลื่อนขบวน จะมีการโห่ร้องรับกัน 3 ครั้ง และโห่ร้องรับอีก 3 ครั้ง เมื่อมาถึงแล้ว จากนั้นเมื่อมาถึงบ้านเจ้าสาว ผู้ใหญ่ฝ่ายหญิงไปต้อนรับพร้อมกับให้เด็กหญิงถือพานหมากที่จัดเป็นจำนวนคู่ไว้สำหรับไว้ต้อนรับ จากนั้นขบวนขันหมากก็จะเตรียมตัวเข้าไปในบ้าน ซึ่งจะต้องผ่านด่าน ประตูทั้ง 3 คือ ประตูนาก ประตูเงิน และประตูทอง โดยเจ้าบ่าวจะเตรียมซองไว้ เพื่อเป็นสิ่งแลกเปลี่ยนขอผ่านประตู หลังจากนี้ถือเป็นพิธีการช่วงต่อไป
3. กั้นประตูเงินประตูทอง
เครดิตรูปภาพจาก Noppadol Photography
เมื่อขบวนขันหมากของฝ่ายเจ้าบ่าวเดินทางมาถึงบ้านของฝ่ายเจ้าสาว ญาติผู้ใหญ่ฝ่ายเจ้าสาว จะเป็นผู้แทนเจรจากับเถ้าแก่ฝ่ายเจ้าบ่าว (ต้องเป็นผู้สมรสแล้ว ไม่หย่า ไม่เป็นหม้าย) จากนั้นรับพานขันหมาก พานสินสอด แหวนหมั้น วางไว้ ณ จุดประกอบพิธี ช่วงเวลาแห่งการรอคอยของญาติพี่น้อง คนสนิท บรรดาเพื่อนสุดเลิฟของฝ่ายเจ้าสาว ที่จะพากันมากั้นประตูเงินประตูทอง ถ้าอ้างอิงประเพณีหลักดั้งเดิมก็จะมีประตูหลักๆ 3 ประตู คือ ประตูนาก ประตูเงิน ประตูทอง (จะเรียกประตูชัย ประตูเงิน และประตูทองก็ได้เช่นกัน) โดยฝ่ายชายจะต้องเจรจาขอผ่านทาง และต้องให้ซองใส่เงิน ให้แก่ผู้กั้นประตู หลังจากผ่านประตูทุกด่านเรียบร้อยแล้ว จะมีเด็กหญิงญาติของฝ่ายหญิงเตรียมล้างเท้าให้กับเจ้าบ่าว จากนั้นฝ่ายหญิงจะจัดเด็กผู้หญิงถือพานหมากพลูไว้รอเชิญขบวนขันหมากขึ้นเรือน ซึ่งเจ้าบ่าวต้องเตรียมซองเงินไว้เป็นรางวัลด้วยเช่นกัน
4. การนับสินสอดทองหมั้น
เครดิตรูปภาพจาก Mutae Studio
เมื่อแห่ขันหมากผ่านประตูเงินประตูทองเรียบร้อยแล้ว ก็ถึงขั้นตอนที่จะต้องนำพานทั้งหมดมาวางเรียงไว้ จากนั้นเฒ่าแก่ฝ่ายชายจะเริ่มการเจรจาสู่ขอ เมื่อตกลงยินยอมยกลูกสาวให้ ผู้ใหญ่ฝ่ายเจ้าสาวจะนำพานสินสอดออกมาเปิด เพื่อเข้าสู่พิธีนับสินสอด และจัดวางอยู่บนผ้าแดง หรือ ผ้าเงินผ้าทอง (อย่าลืมเตรียมผ้าสีมงคลสำหรับรวบห่อสินสอด ต้องเป็นผืนใหญ่เพื่อให้แม่เจ้าสาวแบกขึ้นบ่าได้ และตอนแบกขึ้นอย่าลืมพูดเอาเคล็ดว่า "ห่อนี้หนัก คงมีเงินทองมากมาย " เคล็ดลับเพื่อให้คู่บ่าวสาวมีเงินงอกเงย ให้ใส่สินสอดเกินจำนวนไว้เล็กน้อย แล้วทำทีเป็นตรวจนับตามธรรมเนียม เพื่อเป็นเคล็ดว่าคู่บ่าวสาวอยู่ด้วยต่อไปเรื่อยๆ จะมีเงินงอกเงย) หลังจากนับสินสอดเสร็จเรียบร้อยแล้ว ผู้ใหญ่ทั้งสองฝ่ายจะช่วยกันโปรยถั่ว งา ข้าวเปลือก ข้าวตอก ดอกไม้ ใบเงิน ใบทอง ที่บรรจุมาในพานขันหมากเอกลงบนสินสอด ต่อมาแม่ของเจ้าสาวจะห่อสินสอดด้วยผ้า แล้วแบกขึ้นไว้บนบ่าตามประเพณี
5. สวมแหวน
เครดิตรูปภาพจาก Mutae Studio
การสวมแหวนหมั้นมักมาพร้อมกับฤกษ์ที่เหมาะสมของทั้งสองฝ่าย หรือหากไม่ได้มีฤกษ์เฉพาะที่ทางผู้ใหญ่ได้ดูไว้ให้ก็จะถือฤกษ์ 09.09 น. ที่ถือกันว่าเป็นฤกษ์ดีให้เกิดความเจริญก้าวหน้า โดยให้ฝ่ายชายสวมแหวนให้กับฝ่ายหญิงเป็นอันดับแรก และหลังจากนั้นฝ่ายหญิงจะไหว้หรือกราบที่ตักของฝ่ายชาย และจะสวมแหวนให้ฝ่ายชาย พร้อมกันถ่ายรูปเป็นที่ระลึกคู่กัน สำหรับแหวนหมั้นนั้นไม่ได้มีกำหนดเป็นกฎเกณฑ์ว่าจะต้องใช้แหวนประเภทใด ขึ้นอยู่กับความพึงพอใจของทั้งสองฝ่าย มีทั้งแหวนแบบเกลี้ยงและแหวนเพชรที่นิยมกันในปัจจุบัน
6. รดน้ำสังข์
เครดิตรูปภาพจาก Unseen Wedding Photo
พิธีรดน้ำสังข์ หรือ เรียกกันแบบทางการว่า “พิธีหลั่งน้ำพระพุทธมนต์” จะเป็นพิธีที่เริ่มจากการจุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย และขึ้นนั่งบนตั่ง ซึ่ง เจ้าสาวต้องนั่งด้ายซ้ายของเจ้าบ่าวเสมอ เตรียมพิธีรดน้ำสังข์ที่เชื่อกันว่า เป็นการรับพรอันเป็นสิริมงคลแก่ชีวิต ประธานจะทำการสวมมงคลแฝดและเจิมหน้าผากของคู่บ่าวสาว และเริ่มรดน้ำสังข์ตามลำดับอาวุโส ตามด้วยพ่อแม่ ญาติผู้ใหญ่ ผู้ร่วมงานที่เป็นผู้ใหญ่ และเชิญแขกอื่นๆ เข้ารดน้ำตามลำดับความอาวุโส เมื่อเสร็จสิ้นแล้วประธานจะทำถอดมงคลแฝดโดยจะต้องถอดพร้อมกันและม้วนมงคลเข้าด้วยกันใส่ที่มือเจ้าบ่าวหรือเจ้าสาวก็ได้ พร้อมกล่าวอวยพร
มีเคล็ดลางเกี่ยวกับพิธีรดน้ำสังข์ คือ หลังจากพิธีรดน้ำสังข์เสร็จแล้ว หากฝ่ายใดลุกขึ้นยืนก่อน ฝ่ายนั้นจะได้เป็นผู้ที่อยู่เหนือคู่ครองของตน เช่น เจ้าสาวลุกขึ้นก่อน สามีจะกลัว หากถือมากเกินไปคงจะวุ่นวายน่าดูเลย หลังจากเสร็จพิธีรดน้ำ คู่บ่าวสาวควรช่วยกันประคองกันแบบนี้จะดีกว่า แถมดูแล้วน่าประทับใจอีกด้วย
7. พิธีไหว้ผู้ใหญ่
เครดิตรูปภาพจาก Purple Studio
พิธีรับไหว้ หรือ พิธีไหว้ผู้ใหญ่
การทำพิธีรับไหว้นี้จัดขึ้นเพื่อแสดงความคารวะนบนอบต่อบิดามารดา และบรรดาผู้ใหญ่ สำหรับสถานที่ในการจัดงาน นิยมเน้นความสะดวกของคู่บ่าวสาว คือจัดเก้าอี้ หรือเสื่อไว้ ผู้ใดจะทำพิธีไหว้ก็มานั่งในสถานที่นั้นต่อหน้าคู่บ่าวสาว พอทำพิธีเสร็จแล้วจึงลุกออกไป เพื่อให้ผู้อื่นมาทำพิธีรับไหว้ต่อ ซึ่งการไหว้นั้นจะเรียงตามลำดับอาวุโส ส่วนใหญ่ พ่อแม่ฝ่ายหญิง ซึ่งเป็นเจ้าภาพจะให้เกียรติโดยให้ทางฝ่ายชายก่อน หรือจะให้ผู้ใหญ่ของทั้งสองฝ่ายก่อนก็ได้ ไม่เคร่งครัดในเรื่องนี้เท่าไร
พิธีการรับไหว้ เมื่อพ่อแม่ฝ่ายหญิงหรือชายไปนั่งคู่กันในที่จัดไว้ เจ้าบ่าวเจ้าสาวซึ่งนั่งคู่กันอยู่ตรงข้าม จะกราบลงพร้อมกันที่หมอน 3 ครั้ง รวมทั้งผู้หลักผู้ใหญ่ของทั้งสองฝ่าย ถ้าหากเป็นญาติคนอื่นๆ กราบ 1 ครั้ง โดยไม่ต้องแบมือ แล้วส่งพานดอกไม้ธูปเทียนให้ พ่อแม่รับและให้ศีลให้พรอวยพรให้ทั้งคู่
หลังจากนั้น หยิบเงินรับไหว้ใส่ในพาน หยิบด้ายมงคลหรือสายสิญจน์เส้นเล็กๆ ผูกข้อมือให้คู่บ่าวสาวแสดงการรับไหว้ หลังจากทำพิธีรับไหว้เสร็จ อาจมีการเพิ่มทุนให้แก่คู่บ่าวสาว โดยนำพานใส่ใบเงินใบทองมาวางไว้ นำเงินรับไหว้มาทับไว้ข้างบน ต่อจากนั้นพ่อแม่ญาติพี่น้องของทั้งสองฝ่ายที่มีความประสงค์จะมอบเงินเพิ่มทุนให้แก่คู่บ่าวสาว ก็ใส่เพิ่มตามความพอใจ
8. ส่งตัวเจ้าสาวเข้าหอและการปูที่นอน
เครดิตรูปภาพจาก Coniglio Foto
พิธีการส่งตัวมักทำกันตอนกลางคืน ถ้าหากมีการเลี้ยงฉลองสมรสตอนกลางคืน จะต้องมีการเลิกก่อนถึงฤกษ์ส่งตัวเล็กน้อย เพื่อคู่บ่าวสาวจะได้มีเวลาเตรียมตัว พ่อแม่ของฝ่ายเจ้าสาวจะจะเชิญผู้มีเกียรติ ซึ่งเป็นคู่สามีภรรยาอาวุโส ให้ทำพิธีปูที่นอนในห้อง หรือเรือนหอ ผู้ที่ได้รับเลือกจะต้องเป็นคู่สามีภรรยาที่แต่งงานอยู่กินกันมาจนแก่เฒ่า มีฐานะดีและมีลูกหลานที่เลี้ยงง่ายและลูกๆ ยังมีชีวิตอยู่ทุกคน
การทำพิธีปูที่นอน ในปัจจุบันทำพอเป็นพิธี เพราะว่าได้มีการจัดเตรียมไว้ก่อนวันแต่งไว้เรียบร้อยแล้ว ครั้นพอได้ฤกษ์ผู้ทำพิธีก็จัดแจง ปูที่นอน จัดหมอนผ้าห่มกางมุ้ง พอถึงฤกษ์เรียงหมอน ผู้ทำพิธีฝ่ายชายก็ล้มตัวนอนทางด้านขวา ผ่ายหญิงนอนทางซ้าย เป็นการนอน เอาเคล็ด
สิ่งของอันเป็นมงคลที่ใช้ในพิธีปูที่นอน มีอยู่หลายตำรา เช่น ใช้หินบดยา ฟักเขียว แมวตัวผู้สีขาว ซึ่งทาแป้งและของหอมไว้ทั้งตัว รวมทั้งถั่วทอง งาเมล็ด ข้าวเปลือก อย่างละหยิบมือห่อผ้าไว้ในพาน ผู้ทำพิธีปูที่นอนจะหยิบของเหล่านี้วางบนที่นอนพร้อมกับแมว และกล่าวถ้อยคำอันเป็นมงคล แล้วนอนลงพอเป็นพิธี แล้วจึงลุกขึ้น สิ่งของที่ใช้ในการประกอบพิธีน่าจะมาจากคติคำอวยพรที่ว่า "ขอให้เย็นเหมือนฝัก หนักเหมือนแฟง ให้อยู่เรือนเหมือนก้อนเส้า ให้เฝ้าเรือนเหมือนแมวคราว"
ก้อนเส้า คือหินเตาไฟสำหรับหุงต้มในสมัยโบราณ แต่เห็นว่ามีคราบเขม่าสีดำสกปรกง่าย จึงเปลี่ยนเป็นหินบดยาแทน ส่วนแมวนั้น ถือกันว่าเป็นสัตว์ที่เชื่องเหมือนกับผู้ที่ได้ผ่านการฝึกอบรมมา และถือเป็นสัตว์มงคล แมวคราว คือ แมวตัวผู้ที่มีอายุมาก มักนอนอยู่กับเรือนไม่ค่อยออกไปเที่ยวไหนๆ บางทีมีการนำกลีบดอกไม้ เช่นดอกกุหลาบ กลีบบานไม่รู้โรย หรือกลีบบัวมาโรย ไว้บนเตียงนอนให้คู่บ่าวสาวด้วย
การส่งตัวเจ้าสาว เมื่อผู้ทำหน้าที่ปูที่นอนลุกขึ้นแล้ว โดยทำเป็นเพิ่งตื่นนอน ฝ่ายหญิงจะพูดในสิ่งอันเป็นมงคล เช่น ฝันว่าอย่างโน้น อย่างนี้ ล้วนแต่เป็นสิ่งที่ดีงาม ฝ่ายชายก็จะทำนายทายทักปลอบขวัญ ต่อจากนั้น จึงพากันลุกออกไป
เฒ่าแก่ของทั้งสองฝ่าย จึงให้คู่บ่าวสาวไปยังที่นอน พ่อแม่ของฝ่ายหญิงนำเจ้าสาวมาส่งให้เจ้าบ่าว พร้อมทั้งกล่าวฝากฝังให้ช่วยดูแล บอกว่าเจ้าสาวยังเล็กไม่รู้เรื่องการเรือนเท่าไรนัก หากมีสิ่งใดบกพร่อง ขอให้เจ้าบ่าวคอยว่ากล่าวตักเตือน อย่าให้ถึงกับดุด่าจนมีปากเสียง ให้เจ้าบ่าวรักใคร่เอ็นดู เหมือนน้องสาว ช่วยปกป้องคุ้มครองและให้การเลี้ยงดู อย่าได้ทอดทิ้ง ฯลฯ ฝ่ายเจ้าบ่าวก็รับคำเป็นอันดี
จากนั้น พ่อแม่ของทั้งสองฝ่าย ก็อบรมคู่บ่าวสาว ให้รู้จักหน้าที่ของสามีภรรยาที่ดีซึ่งต่อไปจะต้องพึ่งพาอาศัยกัน แล้วให้คู่บ่าวสาวนอนลงที่นอน โดยเจ้าบ่าวนอนด้านขวา และเจ้าสาวนอนด้านซ้าย บางทีก่อนนอนก็ให้เจ้าสาวกราบบอกสามีก่อน เพื่อความเป็นสิริมงคล เพราะถือว่าสามีเป็นผู้ให้ความดูแลคุ้มครอง
เหตุที่เจ้าบ่าวนอนด้านขวา เพราะอยู่ใกล้ประตู หากมีเหตุอันตราย สามีจะสามารถคุ้มครองปกป้องภริยาของตนได้ เพราะถือว่า ผู้ชายมีความแข็งแรงกว่าหญิง ควรทำหน้าที่ดูแลปกป้อง
9. งานฉลองมงคลสมรส
เครดิตรูปภาพจาก Pattarapol Photo
เมื่อเสร็จพิธีรดน้ำสังข์เรียบร้อยแล้ว จะมีการเลี้ยงอาหารแขกผู้มาร่วมงาน สำหรับงานเลี้ยงฉลองมงคลสมรสจะมี 2 เวลาที่ได้รับความนิยม โดยอาจจะจัดเลี้ยงหลังจากพิธีช่วงเช้าทุกอย่างเรียบร้อยแล้วต่อเนื่องกินเลี้ยงในช่วงเที่ยงเลย หรือบางคู่อาจจะไปเลี้ยงฉลองในช่วงเย็น โดยการจัดเลี้ยงที่นิยม ได้แก่ คอกเทล โต๊ะจีน และบุฟเฟต์ นอกจากนี้ยังมีรูปแบบการจัดเลี้ยงอื่นๆ เช่น ซิทดาวน์ดินเนอร์ (Sit-Down Dinner) หรือ อาหารเซต บางคู่อาจจะมีอาฟเตอร์ปาร์ตี้แดนซ์กระจายหลังจากการเลี้ยงยามค่ำคืนเพื่อเป็นการร่วมสนุกกับเพื่อนฝูงของทั้งสองฝ่าย
ขอบคุณข้อมูลจาก Box.co.th , wikipedia
|
