การแต่งงานแบบมุสลิมที่ควรรู้

ในความหลากหลายทางวัฒนธรรม ความเชื่อและศาสนาที่หล่อหลอมรวมเป็นชาติ ก่อให้เกิดความรับรู้ในพิธีการและขั้นตอนของเพื่อนบ้านภาคต่างๆ ตลอดจนนำมาประยุกต์ใช้ร่วมกัน หลายคนอาจเคยเห็นหนุ่มสาวภาคกลางแต่เลือกที่จะจัดพิธีตามแบบล้านนา หลายคู่เลือกจัดผสมผสานระหว่างความเป็นไทยกับความเป็นสากลแบบตะวันตก ทว่ายังมีอีกหลายต่อหลายคนที่แทบจะไม่เคยสัมผัสภาพและอรรถรสของการแต่งงานแบบมุสลิม

งานแต่งงานแบบมุสลิมที่ขั้นตอนจัดแบบเรียบง่าย ดั้งเดิมสืบทอดกันมา เสียงจากคำบอกเล่าที่ย้ำหนักแน่นว่าพิธีกรรมไม่มีการเปลี่ยนแปลง แม้การแต่งกายของคู่บ่าวสาวจะผันแปรตามแบบตะวันตกบ้างก็ตาม

คบหาดูใจ

ความละเอียดอ่อนของสภาพสังคมในอดีต ผู้หญิงต้องอยู่กับเหย้าเฝ้ากับเรือน การปฏิสัมพันธ์ระหว่างหนุ่มสาวจึงมาจากการแนะนำจัดหาของผู้ใหญ่ ในสังคมมุสลิมก็ไม่แตกต่างกันมากนัก การเลือกคู่ครองส่วนใหญ่ผู้ปกครองยังช่วยดูให้ ทว่ามีอิสระในการตัดสินใจมากขึ้น ทั้งนี้ทั้งนั้นการเลือกแต่งงานระหว่างหนุ่มสาวมุสลิมด้วยกันเองยังคงเป็นสิ่งสำคัญอยู่

“หลักการดูตัวแต่เดิมเห็นเพียงใบหน้าและฝ่ามือ ปัจจุบันคู่ดูตัวสามารถเห็นหน้าค่าตา คบหาดูใจกัน โดยอยู่ในสายตาของผู้ใหญ่ อยู่สองต่อสองไม่ได้ ตามหลักการลูกต้องเชื่อฟังพ่อแม่ ทำความดีให้พ่อแม่รู้สึกภูมิใจ” ยิฮารู อิสลามหนุ่มเล่าให้ฟัง

นัท อิสลามหนุ่มอีกคนซึ่งเคยผ่านประสบการณ์การดูตัวมาแล้ว เล่าให้ฟังว่า “ต่างฝ่ายไม่รู้จักกัน วันดูตัวผู้ใหญ่มาคุยกัน หนุ่มสาวนั่งร่วมวงได้เห็นหน้า คุยหรือไม่แล้วแต่ มีผู้ใหญ่คอยดูทั้งสองฝ่าย เดี๋ยวนี้ทันสมัยหน่อยผู้หญิงแล้วแต่พ่อแม่เห็นด้วยหรือไม่ ถ้าพ่อแม่เห็นว่าดีก็ตกลง ตามใจพ่อแม่ บางประเภท ผู้หญิงเห็นหน้าไม่เอา พ่อแม่ก็ไม่บังคับ”

คนนอกศาสนาที่ได้ทำการแต่งงานกับคนอิสลามมีน้อยมาก นอกจากนี้ปริมาณการเลือกคู่เองก็มีจำนวนน้อยเช่นกัน ถ้าคนนอกศาสนาจะแต่งเข้าต้องยอมรับศาสนาอิสลามให้ได้เสียก่อน จึงจะแต่งงานกันได้ “ให้จิตใจยอมรับในพระเจ้าและหลักการของพระเจ้าก่อน จึงจะเป็นอิสลามที่สมบูรณ์ จากนั้นจึงส่งไปเรียนกับผู้มีความรู้” ยิฮารูกล่าว

ส่วนนัทเล่าเสริมว่าคนอิสลามแต่งงานกับคนพุทธ กว่าญาติจะยอมรับเป็นเรื่องที่ใช้เวลานาน “มีการนินทา แต่งได้คนพุทธ จนกว่าจะนินทาจนเบื่อ ดูว่าจะเคร่งครัดศาสนาตามอีกฝ่ายได้หรือไม่”

ศาสนาอิสลามไม่สนับสนุนให้มีการหย่าร้าง หากอยู่ร่วมกันไม่ได้จริงๆ ตัวอย่าง ฝ่ายหญิงไม่ทำการละหมาด ถือศีลอด สามารถหย่าได้ สามีสอนแล้วไม่เชื่อสามารถหย่าได้ ถ้าอยู่ในกฎของอิสลามมีจำนวนน้อยที่ทำการหย่าร้าง เชื่อกันว่า “ถ้ามีการหย่าร้างที่ประทับของพระเจ้าจะสั่นคลอน พระเจ้าจะโกรธมาก” ยิฮารูกล่าว

กว่าจะถึงวันแต่งงาน สำหรับไทยพุทธ การดูฤกษ์ดูยามเป็นส่วนสำคัญในทางจิตวิทยาที่ว่าเลือกวันดี การใช้ชีวิตคู่ก็จะราบรื่นตามไปด้วย สำหรับชาวมุสลิมแล้วมีข้อห้ามทางศาสนาบอกไว้เกี่ยวกับข้อห้ามเชื่อเรื่องดวงดาวโชคชะตาต่างๆ ทว่าในปัจจุบันมีบ้างที่เลือกดูฤกษ์ดูยามก่อนทำงานมงคลต่างๆ

นิกะห์ งานแต่งจะสมบูรณ์ต้องผ่านพิธีนี้

เสียงสวดภาษาอาหรับเป็นจังหวะอย่างพร้อมเพรียงกันดังแว่วออกมาจากบ้านหลังหนึ่งริมทางด่วน ย่านพระรามเก้า ซอย 38 ซึ่งผู้คนแถบนั้นเรียกขานชุมชมของพวกเขาว่า เยรูซาเล็ม หลายบ้านดูเงียบเหงา เมื่อทุกคนในชุมชนต่างมารวมตัวกันช่วยงานแต่งงานที่บ้านของมิตร รัตนะ ประธานชุมชน ต้นตอที่มาของเสียงสวดดังกล่าว

บนบ้านสองชั้น ชั้นบนของตัวบ้าน อิหม่าม ผู้นำประกอบพิธีกรรมทางศาสนากำลังเปิดคัมภีร์อัลกุรอาน กล่าวนำญาติและแขกเหรื่อที่มาร่วมงานร่วมกันประกอบพิธีนิกะห์ เพื่ออวยพรให้กับทุกคนที่อยู่ในงาน บรรดาชายหนุ่มรุ่นเล็กและรุ่นใหญ่ทำพิธีกันอยู่ชั้นบน นั่งล้อมวงเป็นวงกลม ภายในจุดธูปกำยาน

ขณะที่บรรดาผู้หญิงนั่งทำพิธีชั้นล่าง ซึ่งไม่ถึงกับว่าทุกคนจะต้องกล่าวตาม ดูแล้วคล้ายกับประเพณีไทยพุทธ เวลานั่งฟังพระสวดจะยกมือกล่าวตามหรือไม่ก็ได้ ทั้งนี้ตามปกติทั้งหญิงและชายจะทำพิธีรวมกันทั้งหมด หากแต่วันนี้พื้นที่เป็นตัวบังคับให้แยกกัน

ระหว่างที่นั่งสวด หญิงสาวคนหนึ่งกระซิบบอกว่าไม่ว่าจะเป็นพิธีกรรมใดก็ตาม ส่วนมากผู้ชายเป็นคนนำสวด ผู้หญิงอ่านตาม หลังจากนั่งสวดอยู่นาน เมื่อถึงช่วงหนึ่ง ทุกคนจะลุกขึ้นยืน พร้อมกับกุมมือประสานไว้ที่กลางลำตัว ระหว่างที่การสวดดำเนินต่อไปเรื่อยๆ เจ้าภาพจะนำน้ำหอมแตะมือของผู้ทำพิธี จากนั้นทุกคนนั่งลงอีกครั้ง พร้อมกับอ่านดุอาอ์ขอพรจากพระเจ้า ถือเป็นอันเสร็จสิ้นพิธี

รวมระยะเวลาการทำพิธีนานประมาณ 45 นาที พอถึงตอนนี้อาหารหลายถาดถูกยกขึ้นมาเลี้ยงดูปูพรมกันเต็มที่ อาหารหลายสำรับที่เพิ่งตักขึ้นมาจากหม้อ กรุ่นไปด้วยไอความร้อนถูกลำเลียงขึ้นมาเลี้ยงดูแขกผู้มาเยือน จากอาหารคาว ต่อด้วยของหวานหลากสีสันในชามเล็กๆบรรจงตกแต่งขึ้นเรียกน้ำย่อยกันอีกครั้ง ในจำนวนอาหารคาว ซึ่งประกอบไปด้วยแกงมัสมั่น พะโล้แห้ง ยำปลาดุกฟู แกงกะรุหม่า ซึ่งใช้หัวแพะกว่า100 กิโลกรัม เป็นเมนูสูตรพิเศษที่แม่ครัวภูมิใจนำเสนอต่อแขกเรือนที่มา

ในขณะที่บ้านเจ้าบ่าวกำลังทำพิธีสวดกันอยู่นี่ เจ้าสาวยังคงอยู่ที่บ้านของตัวเอง พร้อมกับเตรียมขบวนเดินทางมาที่บ้านเจ้าบ่าว เพื่อทำพิธีส่งตัวซึ่งเป็นจุดประสงค์หลักของการจัดงานในวันนี้ ส่วนพิธีกรรมทางศาสนานั้นได้เริ่มขึ้นเมื่อช่วงอาทิตย์ก่อน เรียกว่าจัดกันข้ามอาทิตย์ทีเดียว

ระยะเวลาที่เว้นช่วงนานถึงหนึ่งอาทิตย์ขึ้นอยู่กับระยะเวลาการเดินทาง หากบ้านของทั้งสองฝ่ายมีระยะทางไม่ห่างไกลกันมาก เพียงไม่กี่วันก็เสร็จสิ้นพิธีการ

ย้อนกลับไปเมื่อวันอาทิตย์แรก (18 กรกฎาคม) เจ้าบ่าวยกขบวนไปบ้านเจ้าสาว เว้นช่วงวันจันทร์ถึงวันศุกร์ และมาทำพิธีส่งตัวเจ้าสาวไปบ้านเจ้าบ่าวในวันอาทิตย์ (25 กรกฏาคม)อีกครั้ง ถือเป็นการเสร็จสิ้นการแต่งงานของทั้งคู่

มุสลิมสาวคนหนึ่ง (ไม่ระบุชื่อ)บอกว่าพิธีกรรมจัดที่บ้านเจ้าสาวถือว่ามีความสำคัญ ทำให้การแต่งงานสมบูรณ์ สำหรับพิธีส่งตัวเจ้าสาวมาที่บ้านเจ้าบ่าวนั้น ไม่จำเป็นต้องมีก็ได้ ขึ้นอยู่กับการตกลงกันของผู้ใหญ่ทั้งสองฝ่าย ทั้งนี้หากทางเจ้าบ่าวไม่พร้อมก็อาจจะไม่จัด

เซาด๊ะหัดยะ หรือป้าเจียม แม่ของเจ้าบ่าวเล่าย้อนหลังให้ฟังว่า วันนั้นเริ่มจัดขบวนกันตั้งแต่สิบโมงเช้า ในขบวนนอกจากจัดถาดผลไม้ ขนมหวาน ดอกไม้แล้ว ยังประกอบด้วยเครื่องเรือนที่จำเป็นต้องใช้ เช่น หม้อหุงข้าว พัดลม ตู้เย็น โทรทัศน์

ยิฮารู ชายหนุ่มมุสลิมร่างสูง แต่งกายด้วยชุดขาวซึ่งวันนั้นไปร่วมงานด้วยเล่าว่า พิธีนิกะห์จัดที่บ้านเจ้าสาวหรือจะจัดที่มัสยิด ในกรณีที่สถานที่บ้านเจ้าสาวไม่พร้อม มีความสำคัญมากสำหรับการแต่งงาน หากไม่มีพิธีนี้จะถือว่าการแต่งงานนั้นไม่สมบูรณ์

ผู้มีส่วนสำคัญในการประกอบพิธี ได้แก่อิหม่าม พ่อเจ้าสาว พยานตั้งแต่ 2 คนขึ้นไป กรณีที่ไม่มีพยานถือว่าไม่สมบูรณ์ คุณสมบัติของพยานต้องเป็นคนดีมีอิหม่าน(เป็นคนดีมีศีลธรรม) ร่วมเป็นสักขีพยานรับรู้ว่าคู่บ่าวสาวได้ทำการสมรสแล้ว


ญาติเจ้าสาวเล่าเพิ่มเติมหลักการแต่งงาน 5 ข้อ นอกจากมีเจ้าบ่าว เจ้าสาว พยาน ผู้ปกครอง ซึ่งอาจจะเป็นพ่อ ถ้าไม่มีให้ลุงหรือพี่ชายคนโตแล้วแต่จะตั้งขึ้นมาแล้ว ยังประกอบด้วยอิยาบกอโบล แปลว่าการเสนอสนอง

“ข้าพเจ้ารับเจ้าสาวคนนี้เป็นภรรยาด้วยมาฮัล(สินสอด)ดังที่กล่าว” คำพูดซึ่งเจ้าบ่าวจะต้องขานรับเมื่อถูกอิหม่ามถาม โดยที่เจ้าสาวไม่ต้องกล่าวอะไรจากนั้นจะมีการกล่าวคตบะห์นิกะห์ คำสั่งสอนเจ้าบ่าวเจ้าสาวในเรื่องของการใช้ชีวิตคู่

สำหรับสินสอด ตามแต่ทั้งสองฝ่ายจะทำการตกลงกันไว้ เล่ากันว่าสินสอดตั้งแต่สมัยนาบี ระบุตามคัมภีร์บอกไว้ว่า สินสอดมีจำนวน 125 บาทพร้อมคัมภีร์อัลกุรอาน 1 เล่มเป็นทางนำของมุสลิมก็สามารถแต่งงานกันได้ เมื่อยุคสมัยเปลี่ยน อะไรก็เพิ่มจำนวนตามยิฮารุบอกว่าสำหรับคู่ของระหว่างศิริพงษ์ หรืออับดุลการีม รัตนะ และ รัชนีวรรณ หรือไลลา ลงสุวรรณ คู่บ่าวสาวชาวมุสลิม “สินสอดเงิน 2 แสน ทอง 20 บาท แหวนเพชร 2 วง”

แต่สำหรับคัมภีร์อัลกุรอาน ยิฮารุบอกว่าไม่สามารถเปลี่ยนแปลงตามได้ “ตอนนี้ยังต้องมีคัมภีร์ หลักการและคำสอนไม่มีใครเปลี่ยนแปลงได้ อักขระแต่ละตัวเปลี่ยนแปลงไม่ได้ ในคัมภีร์สอนเรื่องการครองคู่ หลักการทำสงคราม การทำมาหากิน ถ้าไม่อ่าน พระมหาคัมภีร์จะร้องไห้ สาปแช่ง”

บางสิ่งที่เปลี่ยนไป

เมื่อก่อนไปทำพิธีอย่างเดียวตามมัสยิด บ้านเจ้าสาว จัดพิธีแบบเล็กๆน้อยๆ เนื่องจากอยู่กันเป็นกลุ่มก้อน ปัจจุบันการกระจายตัวของคน ประกอบกับความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี สามารถใช้การ์ด หรือโทรศัพท์บอกกล่าวถึงกันได้ งานใหญ่โตขึ้น

ร้อยโทอาคมศักดิ์สิทธิ์ มาลาอี ซึ่งคลุกคลีอยู่ในแวดวงการจัดดอกไม้ประดับการแต่งงานนานหลายปีเล่าให้ฟังถึงความเปลี่ยนแปลงเล็กๆน้อยๆให้ฟังต่อไปว่า ขบวนแบบดั้งเดิมในส่วนขันหมากทำเป็นขันหมากคู่ 3,5,7,9 ขนมใส่ไส้ พร้อมโสร่งร่วมขบวนไหว้พ่อแม่สามี ปัจจุบันเหลือเพียงขนม ผลไม้

ขันหมากเอกทำเป็นชั้นพลู 2-3 ชั้น มีหน่อกล้วยแตกใบ 3 ใบ ประดับตรงกลาง ใช้พลูเรียงจีบ5 ใบเสียบรอบเป็น 2 ชั้น พร้อมด้วยดอกไม้ หมาก พลู ใบทอง ใบนาค ใบรัก ใบเงิน คล้ายของไทย ขันหมากโท ประกอบด้วยดอกไม้ 3 คู่ ขนม 3 คู่ ขบวนแบบสมัยใหม่จัดดอกไม้ใส่แจกันเพียง 2 คู่

ป้าเจียมบอกว่าพิธีแต่งงานแบบเดิมญาติผู้ใหญ่จูงเด็กไปห้อยพวงมาลัยให้แก่คู่บ่าวสาว เดี๋ยวนี้เปลี่ยนไปใช้ถือกระเช้าดอกไม้แทน

วันส่งตัวเจ้าสาว

หลังจากความวุ่นวายในช่วงเช้าได้พักนิ่งเพียงไม่นานเมื่อสิ้นสุดการสวด ความครึกครื้นวุ่นวายมาเยือนอีกครั้งเมื่อเข็มยาวของนาฬิกาชี้ไปที่เลขสิบ “ขบวนเจ้าสาวมาแล้ว”เสียงร้องบอกด้วยใบหน้าดีใจ

ญาติฝ่ายเจ้าบ่าวออกไปต้อนรับขบวนของเจ้าสาวที่ยกมาจากคลองกระจาด ศิริพงษ์ หรืออับดุลการีม รัตนะ เจ้าบ่าวอยู่ในชุดสูทสีเข้ม เมื่อขบวนเคลื่อนเข้าเขตรั้วบ้านเจ้าบ่าว ญาติทางฝ่ายชายจะนำน้ำใส่ขันลอยไม้หอม เช่นมะลิ ออกไปคอยต้อนรับ เมื่อผู้ใหญ่ฝ่ายเจ้าสาวผ่านมาจะทำการจิบก่อนจะเดินเข้ามา พร้อมกับจับมือ กล่าวคำทักทาย "อัสสะลามุอะลัยกุม" ขอความสันติจงประสบแด่ท่านด้วยสีหน้ายิ้มแย้ม

เด็กชายตัวน้อยถือธงชาติไทยคนละข้าง บอกถึงการนับถือศาสนาแตกต่างกัน แต่อยู่ร่วมกันอย่างสันติ เดินนำหน้าขบวนต่อด้วย หญิงสาววัยรุ่นเดินถือช่อดอกไม้ บ้างถือถาดขนม ผลไม้ตามฤดูกาล กระทั่งถึงกลางขบวน ไลลา ลงสุวรรณ หรือรัชนีวรรณ เจ้าสาวของงานสวมใส่อาภรณ์สีเหลืองตัวยาว ปกปิดท่อนแขนและเรียวขา คลุมศีรษะด้วยผ้าสีเหลือง สวมถุงมือสีขาวพร้อมถือช่อดอกไม้สีเหลืองเข้ากับชุด ทำให้ดูโดดเด่นกว่าผู้ร่วมขบวนคนอื่น ซึ่งหญิงสาวแต่งตัวด้วยอาภรณ์สีสันสดใสไม่แพ้กัน

เมื่อมาถึงทางขึ้นบันได เด็กหญิงตัวน้อยๆช่วยกันถอดรองเท้าให้เจ้าสาว ซึ่งเตรียมแจกซองเงินเป็นสินน้ำใจ เป็นพิธีที่สั้นลงมาจากแต่เดิม ซึ่งใช้หญ้าแพรกรองหินลับมีด วางเท้าบนถาด คนเฒ่าคนแก่รดน้ำ

อิหม่ามเริ่มเปิดคัมภีร์อัลกุรอานประกอบพิธีสวดอีกครั้ง ในชั้นล่างของบ้าน ส่วนชั้นบนคู่บ่าวสาวนั่งอยู่ท่ามกลางแขกเหรื่อ ญาติพี่น้องยกมือขึ้นที่หน้าอก ถึงท่อนหนึ่งของการสวด ญาติทยอยส่งถาดผลไม้ ที่มาพร้อมกับขบวนเข้าไปไว้ในห้อง

ภายหลังการสวดเสร็จสิ้น เจ้าภาพทยอยลำเลียงยกอาหารขึ้นมาเลี้ยงญาติฝ่ายหญิงและแขกเหรื่อที่เพิ่งมาถึงอีกครั้ง จากนั้นคู่บ่าวสาวออกไปต้อนรับแขก พร้อมถ่ายรูป ก่อนที่จะขึ้นมาทำพิธีส่งตัวเข้าห้องหอซึ่งตกแต่งประดับประดาด้วยสีชมพูหวานแหวว พลันที่ประตูห้องหอปิดลงเป็นอันสิ้นสุดพิธีการแต่งงาน หลังจากนี้เป็นขั้นตอนการใช้ชีวิตคู่ที่ทั้งคู่ต้องร่วมกันประคองดูแลกันและกันต่อไป

แพะ สัตว์นำโชคของชาวมุสลิม

แพะมีความสำคัญในพิธีกรรมต่างๆ แถมยังบอกสถานะของแต่ละคนได้ เนื่องจากราคาที่แพงมากกว่าเนื้อวัวหลายเท่าตัว วันทะนีย์ เจ๊ะหมัดเล่าว่า เนื้อแพะราคาสูง หากเป็นส่วนหัวของแพะราคาจะถูกลงมา แต่ก็ยังได้ชื่อว่าผู้ที่มีโอกาสได้กินศีรษะแพะ เป็นคนที่มีฐานะใหญ่โต มีบุญมากจึงจะหามากินได้ ใครได้กินได้ทำ ถือว่าพระเจ้าให้เกียรติถึงมีสิ่งนี้”

นอกจากนี้เด็กเกิดใหม่ที่เป็นผู้ชาย จะเชือดแพะ 2 ตัว แต่เนื่องจากราคาที่แพงจึงนิยมใช้เนื้อวัวแทน วัว 1 ตัวสามารถแทนเด็กได้ถึง 7 คน เชื่อว่าแพะเป็นพาหนะในการเดินทางไปหาพระเจ้า “เด็กเกิดมาต้องมีสิ่งนี้(แพะหรือแกะ)ติดตัว เพื่อชาติหน้า เด็กคนนี้จะได้มีพาหนะขี่ไปหาพระเจ้า คนไม่มีก็เดินไป”วันทะนีย์กล่าว

เยรูซาเล็ม ถิ่นพำนักของมุสลิมในเมืองไทย

ก่อนปี 2515 นายเกษม ทองสุข นายเตาเฟก หวังเกษม และนายสมหวัง วันหวังร่วมกันทำป้ายชุมชนภายใต้ชื่อว่า “เยรูซาเล็ม” ตามลักษณะของพื้นที่ซึ่งไม่มีทางออก อาศัยออกภายนอกชุมชนทางที่ดินของคนอื่น ต่อมาทางเจ้าของที่ดินซึ่งใช้เป็นทางสัญจรทำการกั้นรั้วปิดทางเข้าออก นำไปสู่การโต้แย้งมีปากเสียงกันขึ้นชาวบ้านบางคนถึงกับทุบพังรั้วก็มี กระทั่งเจ้าของชุมชนชื่อนายเซ็น หวังดุล ทำสะพานไม้ชายคลองกะจะออกสู่ถนนรามคำแหง

ต่อมาป้ายชื่อชุมชน “เยรูซาเล็ม” เกิดไปสะดุดตา ดร.แอลเจลและดร.จำเนียร ซึ่งขณะนั้นกำลังศึกษาระดับปริญญาเอกบังเอิญผ่านมาพบเห็นเข้าจึงเกิดความสนใจ ติดต่อไปทางหัวหน้าชุมชนเพื่อขอพัฒนาชุมชนเยรูซาเล็ม ลงแรงลงทุนทำทางออก โดยทางชุมชนออก 1 ส่วน 3 ดร.แองเจลออก 2ส่วน3 ออกมาเป็นทางเดินสะพานไม้ และน้ำประปา ไฟฟ้า ติดตั้งเครื่องดับเพลิง

ภายหลังจากร่วมมือร่วมแรงพัฒนาชุมชน จึงได้ทำการเปิดป้ายชุมชนอย่างเป็นทางการ โดยเชื้อเชิญวิลเลี่ยม อีบราวเออร์ เอกอัครราชทูตแคนาดา ประจำประเทศไทยในขณะนั้น เป็นประธานทำพิธีเปิดป้าย เมื่อวันที่ 13 เมษายน 2520 จากนั้นก็มีการพัฒนาชุมชนมาอย่างต่อเนื่องโดยตลอด โดยมีนายเซ็น หวังดุลและนายมิตร รัตนะ ประธานชุมชนคนปัจจุบัน ร่วมมือกันทำสะพานไม้ ต่อเมื่อสะพานเกิดพังตามกาลเวลา จึงได้ทำหนังสือขอไม้ไปยังหน่วยงานราชการเขตบางกะปิเพื่อมาสร้างทางเดิน ร่วมมือกันระหว่างชาวบ้าน ครั้นเมื่อพังอีกรอบจึงได้ยื่นเรื่องขอทำสะพานคอนกรีตแทนสะพานไม้ซึ่งไม่สามารถซ่อมแซมได้อีกครั้ง ปัจจุบันจาก 9 ครอบครัวที่เข้ามาตั้งถิ่นฐานทำกิน ได้เพิ่มจำนวนสมาชิกในชุมชนขึ้นเป็น 300 กว่าครัวเรือนอาศัยร่วมกับเพื่อนบ้านชาวพุทธอย่างสันติสุข

ขอบคุณข้อมูลจาก :  www.muslimthai.com